Τεχνητή νοημοσύνη: Πετυχημένο το μεγάλο σχέδιο της ΕΕ;

Αν ρωτούσαμε ένα τσάτμποτ (chatbot) τι είναι αυτό που θα καθόριζε την πορεία της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης της ΕΕ, η απάντησή του πιθανότατα να ήταν «η ΤΝ». Πολιτικοί και ειδικοί θα έπρεπε μάλλον να καταναλώσουν πολλή φαιά ουσία για να βρουν καλύτερη απάντηση.

Το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε συντονισμένο σχέδιο με τα κράτη μέλη, το οποίο επανεξέτασε το 2021, επιδιώκοντας την αύξηση των επενδύσεων στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) και την αναπροσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου. Στόχος ήταν να καθοριστεί η πορεία που θα έπρεπε να ακολουθήσει η ΕΕ για να καταφέρει να πρωτοστατήσει στον τομέα της ΤΝ, παρά τον ανελέητο ανταγωνισμό κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) αξιολόγησε κατά πόσον η Επιτροπή ολοκλήρωσε αυτά τα σχέδια, και ανέλυσε τον ρόλο της στην ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού οικοσυστήματος ΤΝ. Με άλλα λόγια, αναζήτησε απάντηση στο ερώτημα αν η ΕΕ προσπαθεί αρκετά για να μη χάσει το τρένο αυτής της μείζονος τεχνολογικής επανάστασης.

Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) είναι τεχνολογία που υπόσχεται να μεταμορφώσει τις οικονομίες, να τονώσει την οικονομική μεγέθυνση και να δώσει απάντηση στις κοινωνικές προκλήσεις. Κρύβει όμως εγγενείς κινδύνους για την ασφάλεια και πολλές πιθανότητες για οικονομικές και κοινωνικές ανατροπές. Η ΤΝ εμπεριέχει διάφορες, διαρκώς εξελισσόμενες τεχνολογίες, που αναπτύσσουν συνεργίες με άλλες αναδυόμενες τάσεις (π.χ. στη ρομποτική, στα μαζικά δεδομένα και στη νεφοϋπολογιστική, στην υπολογιστική υψηλών επιδόσεων, στη φωτονική και στη νευροεπιστήμη). Μια εξέλιξη-σταθμός στον τομέα ήταν η ανάπτυξη αλγορίθμων μηχανικής μάθησης, ικανών όχι μόνο να μαθαίνουν από μεγάλους όγκους δεδομένων χρησιμοποιώντας εξειδικευμένους επεξεργαστές, αλλά και να βελτιώνουν προοδευτικά την ακρίβειά τους.

Καθώς η ΤΝ αποτελεί ρηξικέλευθη τεχνολογία, οι αποδοτικές επενδύσεις και οι σωστές ρυθμίσεις θα είναι οι παράγοντες που θα επηρεάσουν περισσότερο τον ρυθμό της οικονομικής μεγέθυνσης τα επόμενα χρόνια. Η συνολική αγορά της ΤΝ προβλέπεται να αναπτύσσεται με ρυθμό 15,8 % τον χρόνο για την περίοδο 2024-2030 και να φθάσει τα 680 δισεκατομμύρια ευρώ το 2030. Πολλές χώρες, σε ολόκληρο τον κόσμο, έχουν ορίσει ως στρατηγικό στόχο τους να εξασφαλίσουν πρωτοκαθεδρία στον τομέα της ανάπτυξης και της διάδοσης της ΤΝ. Εδώ και καιρό, οι ΗΠΑ προπορεύονται στον αγώνα δρόμου που διεξάγεται στον τομέα της ΤΝ, με τη Σίλικον Βάλεϊ να επιβάλλεται ως παγκόσμιος πόλος καινοτομίας για τη συγκεκριμένη τεχνολογία. Η Κίνα έχει επίσης εκπονήσει σχέδιο ανάπτυξης, που προβλέπει την επένδυση δημόσιων πόρων στην ΤΝ, ώστε η χώρα να αναδειχθεί σε κυρίαρχη δύναμη παγκοσμίως στον τομέα μέχρι το 2030.

Στην ΕΕ, τα κράτη μέλη είναι αυτά που έχουν την πρωταρχική ευθύνη της προώθησης της καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ και της υιοθέτησης της τεχνολογίας αυτής. Ο ρόλος της ΕΕ είναι να ενισχύει την εμπιστοσύνη του ψηφιακού καταναλωτή με την εναρμόνιση των εθνικών κανόνων που αφορούν διάφορα ψηφιακά θέματα, όπως η ρύθμιση της ΤΝ και η κοινοχρησία δεδομένων. Επιπλέον, η οικονομική στήριξη του οικοσυστήματος ΤΝ αποτελεί στόχο της Επιτροπής, κυρίως μέσω των προγραμμάτων της ΕΕ για την έρευνα και την ψηφιακή τεχνολογία. Μέσω του συντονισμένου σχεδίου της του 2018 για την ανάπτυξη και τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης που να έχει αναπτυχθεί στην ΕΕ, η Επιτροπή χάραξε την πορεία που θα έπρεπε να ακολουθήσει η ΕΕ, προκειμένου να καταστεί πρωτοπόρος στον τομέα της ΤΝ σε παγκόσμιο επίπεδο. Το σχέδιο αυτό επανεξετάστηκε το 2021. Βασικός στόχος του ορίστηκε η ανάπτυξη στην ΕΕ ενός οικοσυστήματος ΤΝ βασιζόμενου στην εμπιστοσύνη και την αριστεία. Οι τιμές-στόχος που έθεσε η ΕΕ για τις ιδιωτικές και τις δημόσιες επενδύσεις στην ΕΕ ήταν 20 δισεκατομμύρια συνολικά για την περίοδο 2018-2020 και 20 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για τη δεκαετία που θα ακολουθούσε. Η Επιτροπή δεσμεύθηκε να αυξήσει τις χρηματοδοτούμενες με ενωσιακούς πόρους επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία (Ε&Κ) σε 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ την περίοδο 2018-2020 και σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο την περίοδο 2021-2027. Όσον αφορά την εθνική δημόσια χρηματοδότηση στρατηγικών στον τομέα της ΤΝ, η Γαλλία και η Γερμανία ήταν οι χώρες που εξήγγειλαν τις υψηλότερες εθνικές επενδύσεις.

Προκειμένου να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα της συμβολής της Επιτροπής στην ανάπτυξη του ενωσιακού οικοσυστήματος ΤΝ, οι ελεγκτές και οι ελέγκτριες του ΕΕΣ (και όχι μποτ!) εξέτασαν τις δράσεις της Επιτροπής για τον συντονισμό των σχεδίων της ΕΕ για την ΤΝ του 2018 και του 2021. Οι άνθρωποί μας αξιολόγησαν την υλοποίηση έργων Ε&Κ και την εκτέλεση αντίστοιχων μέτρων στον τομέα της ΤΝ, με τη χρηματοδότηση της ΕΕ και σκοπό την προώθηση της εφαρμογής και της κλιμάκωσης των καινοτομιών στον συγκεκριμένο τομέα. Τα σημαντικότερα ερωτήματα που θέσαμε ήταν κατά πόσον οι προσπάθειες της ΕΕ λειτούργησαν τονωτικά ως προς τις επενδύσεις στην ΤΝ, αν οι επενδύσεις της ΕΕ σε επαναστατική τεχνολογία ήταν αρκετές και εφάμιλλες με αυτές άλλων παγκόσμιων πρωτοπόρων του τομέα και, τέλος, αν τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ μέτρα για τη διάδοση και την κλιμάκωση των καινοτομιών στον εν λόγω τομέα έχουν αποφέρει καρπούς.

Ενδιαφέρεστε για τα ευρήματά μας; Ο έλεγχος δίνει μια κατατοπιστική εικόνα των επιδόσεων των σχεδίων της ΕΕ για την ΤΝ και οι σχετικές διαπιστώσεις θα μπορούσαν να αποκτήσουν καθοριστικό ρόλο σε περίπτωση μελλοντικών αναθεωρήσεων ή συζητήσεων περί άλλων μέτρων υποστήριξης της ΤΝ σε ενωσιακό επίπεδο. Η έκθεση θα δημοσιευθεί στον ιστότοπό μας στις 29 Μαΐου και ώρα 00:01 ‒ σημειώστε το στην ατζέντα σας.

Από το δελτίο τύπου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου