Μπορεί να απευθύνεται αποκλειστικά σε άτομα της ίδιας ηλικίας η θέση εργασίας προσωπικής βοηθού που επικουρεί άτομο με αναπηρία στην καθημερινή ζωή; (απόφαση ΔΕΕ)

Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος 

Με τη δημοσιευθείσα στις 07.12.2023 απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έκρινε ότι η θέση εργασίας προσωπικής βοηθού που επικουρεί άτομο με αναπηρία στην καθημερινή ζωή μπορεί να απευθύνεται αποκλειστικά σε άτομα της ίδιας ηλικιακής ομάδας.

Επίσης, σύμφωνα με το ΔΕΕ, η συνακόλουθη διαφορετική μεταχείριση λόγω ηλικίας μπορεί να δικαιολογείται από τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών προσωπικής βοήθειας. 

Ιστορικό της υπόθεσης

Η AP Assistenzprofis είναι γερμανική εταιρία η οποία παρέχει υποστηρικτικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες σε άτομα με αναπηρία. Το 2018, η εταιρία αυτή αναζητούσε προσωπικές βοηθούς για φοιτήτρια ηλικίας 28 ετών με σκοπό να την επικουρούν σε όλες τις πτυχές της καθημερινής της ζωής. Η αγγελία ανέφερε ότι «προτιμώνται άτομα ηλικίας μεταξύ 18 και 30 ετών». Μια υποψήφια που δεν ανήκε στην ηλικιακή αυτή ομάδα και της οποίας η υποψηφιότητα απορρίφθηκε εκτιμά ότι υπέστη διάκριση λόγω της ηλικίας της. 

Το γερμανικό Ομοσπονδιακό Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών ρώτησε το Δικαστήριο πώς μπορεί, σε μια τέτοια περίπτωση, να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της προστασίας έναντι των διακρίσεων λόγω ηλικίας, αφενός, και της προστασίας έναντι των διακρίσεων λόγω αναπηρίας, αφετέρου.

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με την απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι η προτίμηση του ατόμου με αναπηρία για προσωπικές βοηθούς ορισμένης ηλικιακής ομάδας είναι στοιχείο που μπορεί να ενισχύσει τον σεβασμό του δικαιώματός του στον αυτοπροσδιορισμό. 

Εν προκειμένω, η γερμανική νομοθεσία απαιτεί ρητώς να λαμβάνονται υπόψη οι προσωπικές επιθυμίες των ατόμων με αναπηρία στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών προσωπικής βοήθειας. Κατά συνέπεια, τα άτομα αυτά πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγουν τον τρόπο και τον τόπο διαβίωσής τους καθώς και τα πρόσωπα με τα οποία ζουν. 

Στο πλαίσιο αυτό, ευλόγως αναμένεται ότι μια προσωπική βοηθός που ανήκει στην ίδια ηλικιακή ομάδα με το άτομο με αναπηρία θα ενταχθεί ευκολότερα στο προσωπικό, κοινωνικό και πανεπιστημιακό του περιβάλλον. Επομένως, η επιβολή ηλικιακής προϋπόθεσης μπορεί να είναι αναγκαία και δικαιολογημένη υπό το πρίσμα της προστασίας του δικαιώματος του ατόμου με αναπηρία στον αυτοπροσδιορισμό. 

Γίνεται υπόμνηση ότι η διαδικασία εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως παρέχει στα δικαστήρια των κρατών μελών τη δυνατότητα να υποβάλουν στο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς της οποίας έχουν επιληφθεί, ερώτημα σχετικό με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης ή με το κύρος πράξεως οργάνου της Ένωσης. Το Δικαστήριο δεν αποφαίνεται επί της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να επιλύσει τη διαφορά αυτή, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου. Η απόφαση αυτή δεσμεύει, ομοίως, άλλα εθνικά δικαστήρια ενώπιον των οποίων ανακύπτει παρόμοιο ζήτημα.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA